نقش مسيحيان عرب در گسترش نفوذ فرهنگي غرب به دنياي عرب

شرح فایل

چكيده

در دوره معاصر جهان عرب بويژه مقطع زماني سالهاي 1800 تا 1950 ميلادي يكي از واقعيتهاي غير قابل انكار، نقش ادبا و فرهنگ سازان مسيحي عرب در توليد، توزيع مفاهيم ومضامين و رواج برخي مكاتب ادبي و نيز انتقال فرهنگ غربي از اين راهها به جهان عرب است. كاوش در سه سطح عرصه ها و زمينه هاي فرهنگي از جمله نهادهاي فرهنگي، مجامع ادبي و نيز شناخت قالب ها و ساختارهاي ادبي نشان مي‌دهد: پديده سلطه گرايي غرب نسبت به شرق و بويژه كشورهاي عربي كه اولين حوزه نفوذ و مداخله غرب به شرق بوده، واقعيتي انكار ناپذير است چنانچه از چالشهاي عميقي بويژه در جريان جنگهاي صليبي ميان كشورهاي اروپايي و مسلمانان حوزه مديترانه جريان داشته است. اما از آغاز دوره رنسانس و پس از انقلاب صنعتي اين رويارويي به جاي آنكه شكل ديني و ايدئولوژيك داشته باشد حيثيتي توسعه طلبانه و سلطه خواهانه داشته است از آن پس زوال امپراتوري عثماني به عنوان بهترين ساختار سياسي اجتماعي در ميان جوامع اسلامي- عربي كه در اثر دو عامل ضعف و سستي دروني ساختار اين امپراتوري و اقتدار اروپاييان حاصل آمد، ما حصل سالهاي طولاني مبارزه فرهنگي، نظامي و سياسي دول استعمارگر بوده است كه در حوزه فرهنگي، شناخت قالبهاي ادبي همچون شعر، نثر، داستان، نمايشنامه، موسيقي و سرانجام پي جويي مضامين و مقاصد نهفته در اين قالب ها بر پايه درك مكاتب و اسلوب ها و سبكهاي تبليغ شده از سوي غربيان يا حاميان داخلي آنها در كشورهاي عربي در دو قرن پاياني هزاره دوم ميلادي مي تواند در شناخت حوزه وسيع، عمق تاثير و نقش بسيار موثر عوامل واسط در انتقال، ترويج و يا اشاعه آموزه ها و ارزشهاي غربي در مجامع عربي سودمند باشد. در اين ميان هرچند در تاريخ معاصر عرب كم نيستند ادبا و نويسندگان مسيحي مسلك كه در رويارويي با فرهنگ غربي بر هويت عربي خود تاكيد كرده و به گونه اي وانمود كرده اند كه عرب مسيحي هستند و نه مسيحي عرب اما حتي در ميان اين عده نيز به هر حال مسيحيت بعد اساسي هويت آنان بوده است و بي تفاوتي و بي‌توجهي آنان را نسبت به هجوم فرهنگ غرب به ارزشهاي اسلامي كه عنصر غالب در فرهنگ و ادب عربي مي باشد، موجب شده است كه حتي اگر فرض كنيم رويكرد آنها نسبت به فرهنگ اسلامي خصمانه و معارضانه نبوده است باز در گسترش اباحه‌گري بي تاثير نبوده اند. با اين همه اين سخن بدين معنا نيست كه در ميان ادباي مسيحي عرب افرادي كه با تلاش و كوشش خود به رشد و غناي فرهنگ جوامع عربي كمك كرده اند نادرند و باز اين سخن بدين معنا نيست كه ادباي مسلمان در انتقال فرهنگ غربي يا ترويج مكاتب، اسلوبها مضامين قالبها و ارزشهاي غربي در آثار ادبي خود هيچگونه نقشي نداشته اند و باز اين سخن منكر جنبه هاي مثبت و ارزشهاي تمدني و پيشرفتها و نوآوريها و دستاوردهاي ارزشمند فرهنگ غربي نيست. در هر حال ادباي مسيحي عرب با بهره گيري از موسسات فرهنگي آموزشي و رسانه اي در دوره معاصر كه عوامل نهضت ادبي قلمداد شده اند در گسترش فرهنگ غرب به جوامع عربي از طريق اشاعه ادبيات عربي موثر بوده اند.

توزيع و گستره مكاتب و نحله هاي ادبي غربي در جوامع عربي از جمله عوامل موثر در ايجاد گفتمان هاي ادبي و فضا سازي براي توليد آثار ادبي در چارچوبه وارد شده از دنياي غرب بوده است. در اين پژوهش نشان داده شده است كه نقش مسيحيان عرب در گسترش نفوذ فرهنگي غرب به دنياي عرب قابل توجه و بسيار گسترده بوده و اگرچه در موارد بسياري به عنوان تقويت كننده و ترويج دهنده و تسريع كننده انتقال فرهنگ غرب به دنياي عرب بوده اند اما از آن رو كه اولاً همه جنبه هاي فرهنگ غرب منفي نيست و ثانياً برخي از آنها بر هويت عربي خود تاكيد داشته اند نقش مثبت و منفي مسيحيان عرب را در ادبيات معاصر عربي در پي داشته است به علاوه مسيحيان عرب از آن رو كه شعر و داستان رواج و نفوذ فراواني در ميان خوانندگان و علاقه‌مندان جوامع عربي داشته است به صورت آگاهانه يا ناآگاهانه توجهي ويژه به اين دو قالب داشته و مطالعه اثر مسيحيان عرب در بهره گيري از اين دو قالب ادبي نشان دهنده تاثير بارزتر و با حوزه و گستره وسيع تر شعر و داستان در چارچوب مورد پژوهش از سوي ادباي مسيحي عرب مي باشد.

فهرست عناوین:

طرح تحقيق 1

مقدمه 7

بخش اول : ريشه ها و زمينه هاي تاريخي نفوذ فرهنگ غرب بر جوامع عربي 10

پيشگفتار 11

فصل اول : عوامل نهضت ادبي 15

پيشگامي مصر 16

وضع شام 18

1. مدارس 24

1. لبنان 24

2. مصر 25

3. ساير بلاد عربي 25

   2-روزنامه و مجلات 25

   2-1-مصر 25

   2-2- لبنان 26

   3-چاپ و چاپخانه 26

   4- كتابخانه 27

   5- انجمن هاي علمي و ادبي 27

   6- ارتباط و تماس مستقيم با غرب 27

   7- ترجمه داستان هاي غربي 32

   7-1- سير تحول داستان نويسي در مصر تا جنگ جهاني دوم 39

   7-2- نقد و بررسي سير تاريخي داستان نويسي در ادبيات نوين 53

   8- نمايشنامه 59

   9- سينما 60

   فصل دوم : شرق شناسي 61

1. مفهوم شرق شناسي 62

1. معناي لغوي استشراق 62

2. معناي اصلاحي استشراق63

1. پديده مشرق شناسي 64

2. شرق شناسي 66

3. شرق به عنوان «غير»67

4. نمونه هاي بارز صورت نمايشي شرق 69

5. سياست و شرق شناسي 70

6. يونان گرايي و مسيحيت به عنوان اجزاي بنيادين ميراث شرقي ها 70

7. شرق شناسي وارونه 71

8. بومي گرايي 72

   نقد و نظر73

   بخش دوم : مكاتب ادبي معاصر 77

   فصل اول : مكاتب ادبي غرب 78

1. سير تحول تاريخي مكاتب ادبي غرب 79

2. مكاتب ادبي مغرب زمين 83

   2-1- كلاسيك 85

   2-2- كلاسيك جديد 88

   2-3- رومانتيسم 91

   2-4- پارناسيسم 96

   2-5- رئاليسم 100

   2-6- رئاليسم سوسياليستي 102

   2-7- سوررئاليسم 102

   2-8- سمبوليسم 103

   2-9- اگزيستانسياليسم 106

   2-10- دادائيسم 110

   فصل دوم شعرعربي و مكاتب ادبي غرب 112

1. شعر عربي قديم 113

1. مكتب «عمود الشعر»114

2. مكتب نوپردازان 115

3. مكاتب عربي قديم 116

   1-3-1 – مكتب صنعت 116

   1-3-2- مكتب تصنيع 117

   1-3-3- مكتب تصنع 117

1. شعر عربي معاصر118

   1. كلاسيك نوين در شعر عربي معاصر 119

   2. رومانتيسم در شعر عربي معاصر121

   3. رئاليسم در شعر عربي معاصر125

   4. سوررئاليسم در شعر عربي معاصر126

   5. سمبوليسم در شعر عربي معاصر127

   6. اگزيستانسياليسم در شعر عربي معاصر132

   7. پارناسيسم در شعر عربي معاصر134

   8. دادائيسم در شعر عربي معاصر135

      فصل سوم : گرايش به تامل در ادبيات عرب 136

1. ريشه هاي گرايش به تامل در دوره معاصر 137

1. احساس حقارت 137

2. بحران ها 139

3. تهاجم فرهنگي 141

4. حس نوگرايي 142

   1-4-1- نزاع قديم و جديد 142

   نقد و نظر 144

   1-5- مهاجرتها144

1. شعر تاملي و مكاتب ادبي غرب 147

   نقد و نظر 149

   1. آيا تامل به معني قطع رابطه با مسايل بيروني است ؟150

      بخش سوم : گرايش هاي نوين ادبيات عربي 152

      فصل اول : گرايش هاي نوين شعر عربي معاصر 153

1. گرايش هاي نوين موضوعي 155

1. حماسه 156

2. نمايشنامه منظوم 158

3. قصه 162

4. اسطوره 163

1. تحولات موسيقي و ساختار شعر عربي 167

   1. شعر منثور 168

   2. شعر آزاد169

   3. شعر مدور170

   4. قصيده كلي 172

   5. شعر درامي (نمايشي)173

      فصل دوم :‌گرايش هاي نوين نثر عربي معاصر174

1. قصه در ادب عربي معاصر 178

2. سيره نويسي 180

3. نمايشنامه نويسي 181

   بخش چهارم : سيري در انديشه مسيحي عرب 183

   فصل اول: انديشه ادباي مسيحي عرب 184

1. ادباي مهجر185

1. جبران خليل جبران 185

1. اسلوب ادبي جبران 185

2. شرق و غرب از نظر جبران 191

3. واقع گرايي جبران 195

1. ميخائيل و نعيمه 196

   1. اسلوب ادبي نعيمه 196

   2. عوامل موثر بر افكار نعيمه 198

   3. شرق و غرب از نظر نعيمه 201

2. ايليا ابوماضي 204

   1. شرق و غرب از نظر ابوماضي 204

3. ديانت و رجال مذهبي در ادب مهجر205

4. مقايسه باورهاي ديني مهجر 207

5. زن در ادب مهجر 208

6. عرف و سنت تحميلي ،‌ازدواج اجباري 208

   2-ساير ادبا 211

   2-1- نجيب عازوري 211

   2-2- شبلي شميل 213

   2-2-1- شعر شميل در ستايش حضرت محمد (ص) و قرآن215

   2-2-2-سخن شبلي شميل درباره امام علي بن ابي طالب (ع)216

   2-3-نسيب عريضه و سبك شعري تازه 216

   فصل دوم :‌تاثير ادباي مسيحي عرب بر جهان عرب 217

انديشه ها و جنبش هاي نوين سياسي – اجتماعي 218

1. راههاي نفوذ فلسفه روشنگري فرانسه و انديشه هاي انقلاب فرانسه

   در خاور عربي 222

2. كوشش عملي ادبا 232

3. كشورهاي عربي 235

4. انجمن هاي روشنگري فرهنگي در سوريه 237

1. داستان 242

   1. انگيزش منفي به دين وتمسخر مظاهر آن و طرح ارزش هاي ضد ديني 245

      2-1-1- خودكشي 250

      2-1-2- اعتراف 254

   2. اهتمام به غريزه ممنوعه جنسي و توصيف صحنه هاي تحريك آميز255

   3. استعمال گويش محلي و تضعيف زبان فصيح عربي 266

   4. واقع گرايي در داستان 268

2. تاريخ 280

   نقدو نظر 280

3. زبان شناسي 283

   فصل سوم : انديشه اديب مسلمان 286

طه حسين 288

آثار ادبي طه حسين 288

1. نقد و نظر 299

   چكيده 301

   خلاصه البحث 303

   منابع 305

محتوای فایل دانلودی:

فایل دانلودی

تعداد صفحات: 305 صفحه